مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا و آثار فاماکولوژیک
(این مقاله دارای اطلاعات تخصصی بوده و بیشتر برای پزشکان محترم تهیه شده است)
با بررسی خواص درمانی گیاهان دارویی بومی مانند: سدر، حنا، بابونه، رزماری و کتیرا که خواص درمانی در پیشگیری از ریزش موی سر و رویش مجدد دارند، می توان ترکیبی تهیه کرد و به عنوان شامپوی حاوی عصاره گیاهی موثر در ریزش مو مورد استفاده قرار داد.
مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا (چرب، خشک و معمولی)
با توجه به اینکه شامپوهای گیاهی آسارا ترکیبی از 5 گیاه دارویی است، در ابتدا به بررسی فرمول شیمیایی گیاهان دارویی سازنده آن می پردازیم:
رزماری
ماده موثر: 1 و 8 – سینئول
بابونه
ماده موثر: کامازولن
سدر:
تانن و استرولهای گیاهی مانند بتا سیسترول
حنا:
کومارین
کتیرا:
باسورين و تراگاكانتين
ساختار شیمیایی
مواد تشکیل دهنده:
سدیم لوریل اتر سولفات، کوکامیدو پروپیل بتائین، تری اتانول آمین لوریل اتر سولفات، دی سدیم لوریل اتر سولفوسوکسینات، عصاره رزماری، حنا، سدر، بابونه، کتیرا، کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید، پلی کواترنیوم 10، گلیسیرین، مخلوط کلرو متیل ایزو تیازولینون و متیل ایزو تیازولینون، اسانس مجاز آرایشی و بهداشتی، اسید سیتریک، آب دیونیزه.
موارد کاربرد:
کمک به رشد و تقویت مو
افزایش ضخامت مو
جلوگیری از ریزش مو
ضد التهاب پوست سر
نحوه عملکرد:
شامپو گیاهی آسارا با باز کردن رگهای محیطی سبب کم شدن فشار خون میشود تاثیر آن بر درمان ریزش مو احتمالاً به دلیل باز کردن رگ های سطح پوست و افزایش جریان خون است که این امر باعث افزایش اکسیژن رسانی به ریشه موها شده و از این طریق فولیکول های مو و تحریک و از وضعیت استراحت به وضعیت رشد فعال در می آیند.
رزماری موجود در شامپو حاوی کافئیک اسید و رزمارینیک اسید بوده که موجب باز شدن عروق و در نتیجه تغذیه بهتر فولیکول مو میشود.
اسیدهای آمینه آلانین، فنیل آنالین، آرژنین، سیستین، گلیسین و متیونین موجود در این شامپو به راحتی به هم چسبیده و با افزایش رطوبت رسانی باعث افزایش ضخامت مو می گردند این ترکیبات باعث تغذیه و احیا مو از پیاز تا انتهای ساقه می شود و با تحریک متابولیسم سلولی باعث افزایش رشد و ضخامت تارهای مو می گردند.
به طور کلی ترکیبات موجود در این شامپو قابلیت نفوذ عالی به بافت موها را داشته و از این رو می توانند به راحتی فولیکول ها را تغذیه کنند و از ریزش موی ناشی از کمبود مواد غذایی جلوگیری به عمل آورند.
سازگار با PH پوست و مو
پی اچ پوست سر حدود ۵ می باشد و شامپو آسارا با دارا بودن عصاره گیاهان درمانی ph مشابه پوست سر و تقریبا ۶ را دارا می باشد که این امر مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا در بعد خاصیت نفوذ پذیری مواد غذایی به پوست سر را تسهیل نموده و با تغذیه مناسب فولیکول ها باعث جلوگیری از ریزش مو می گردد.
یکی از دلایل ریزش مو می تواند فولیکول های مسدود شده باشد زمانی که فولیکول ها مسدود شوند و چربی به آنها نرسد باکتریها تجمع پیدا میکنند و این امر میتواند منجر به ریزش مو و حتی طاسی سر گردد.
شامپو آسارا از طریق باز کردن منافذ سر فولیکول های مو را تقویت و از ریزش مو جلوگیری میکند.
از طرف دیگر گیاهان موجود در شامپو حاوی بیوتین است که این ماده سبب تقویت و بهبود پوست و فولیکولهای مو میشود. همچنین بیوتین با کمک به تولید کراتین از ریزش مو جلوگیری می نماید.
ترکیبات موجود در شامپو با نفوذ به ساختار درونی مو ذخایر پروتئینی مو را بهبود بخشیده و با تغذیه آن بر ضخامت مو می افزایند.
همچنین شامپو آسارا ph سلولهای موها را در حد متعادل نگه میدارد، لذا رشد موها را افزایش داده و موها سالم تر و محکم تر رشد می کنند.
دارای خواص آنتی اکسیدانی
گیاهان به کار رفته در شامپو آسارا حاوی مقادیر بالای آنتی اکسیدان می باشند. آنتی اکسیدان جریان خون را افزایش میدهد و باعث ساخته شدن موی جدید سبب استحکام آن می گردد. از طرف دیگر خواص آنتی اکسیدانی فرآیندهای تخریبی پوست و مو را تا حد زیادی کاهش میدهد.
در مطالعات پاتوبیولوژیکی نقش ترمیم کنندگی صمغ گیاه کتیرا در زخم موش های دیابتی مشخص بود. همچنین در دیگر منابع به نقش گیاه کتیرا در تسریع روند بهبود ساختار فولیکول مو و در نتیجه نرم شدن ساختمان مو مشاهده شده است.
با این وجود می توان گفت کتیرا در رفع موخوره هم می تواند نقش مهمی داشته باشد.
رزماری موجود در این شامپو یک منبع غنی ویتامین B6 است و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی نیز می باشد. این گیاه با اثر مستقیم بر روی پیاز مو کیفیت و دوام آن را افزایش میدهد.
افزایش متابولیسم و احیا کننده
همچنین عصاره گیاهان به کار رفته در این شامپو باعث بهبود متابولیسم آهن می شوند، آهن در تولید اکسیژن در گلبول های قرمز نقش موثری برای رشد طبیعی مو داشته و برای حفظ موهای سالم ضروری است.
کمبود آهن منجر به ریزش مو به علت کمبود اکسیژن می شود. گیاهان به کار رفته در شامپو آسارا حاوی مقادیر بالایی ترکیبات فنولی می باشند که این ترکیبات به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی قوی و گروه هیدروکسیل توانایی به دام اندازی رادیکال های آزاد و خاصیت احیا کنندگی بالایی دارند.
ترکیبات گیاهی به کار رفته در این شامپو با تحریک فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) باعث افزایش ترشح عامل رشد شبه انسولینی شماره ۱ (IGF-1) و فاکتور رشد کراتینوسیتی (KGF) میشود.
این فاکتورهای رشدی در جریان خون به پروتئین های اتصالی متصل می شوند، این تعامل باعث فعال شدن فاز تکثیری مو شده و در نهایت شرایط ایجاد واحدهای فولیکولی مو را فراهم می سازد.
فاکتورهای رشد به عنوان یک عامل تحریککننده تقسیم سلولی (میتوژن) در سلول هایی همچون سلول های اندوتلیالی و فیبروبلاستی عمل کرده و فرایندهای رگ زایی و تمایز و تکثیر فیبروبلاستها را آغاز مینمایند.
فاکتورهای رشد همچنین سنتز کلاژن را تنظیم نموده و فعالیتهای تکثیر و تمایز سلولی را ایمن مینمایند.
مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا بر فعالسازی فاز آناژن مو
ترکیبات موجود در شامپو، باعث فعال سازی فسفواینوزیتیدها ۳- کینازها (PI-3Ks) شوند که از جمله تنظیم کننده های مهم تکثیر و تمایز سلولی هستند.
سرین، ترئونین موجود در ترکیبات این شامپو با اتصال به گیرنده های پروتئینی، موجب فعال سازی چرخه های MARK/ERK (کیناز های پروتئین میتوژن فعال شده) میشوند که فعالسازی این چرخه ها به تکثیر، تمایز و بقای سلولی میانجامد.
همچنین اتصال این ترکیبات به گیرنده های پروتئینی، باعث فعالسازی آپوپروتئین X مرتبط با BAX) Bcl-2) و پروتئین مرگ وابسته به BAX) Bcl-2) به مهار کلی آپوپتوز میگردند که این امر منجر به افزایش چرخه حیات میشود.
به عبارت دیگر با مهار آپوپتوز، ممکن است باعث طولانی شدن فاز آناژن چرخه مو شوند. از طرفی نیز باعث فعالسازی فاز آناژن مو و مرحله تکثیر و تمایز سلول های بنیادی و در نهایت تولید واحدهای فولیکولی جدید می شوند.
نقش بابونه و رزماری در در ریزش موی عصبی
استرس های روحی می تواند منجر به ریزش مو شود به طوری که تحت شرایط استرس هورمون کورتیزول در خون آزاد شده و سبب افزایش قند و فشارخون می گردد.
ترشح این هورمون سبب مصرف مقدار زیادی از عناصر روی ویتامین C و B می گردد. استمرار استرس موجب مصرف بیشتر این عناصر و تخلیه ذخایر بدن می گردد.
با توجه به این که بابونه و رزماری موجود در این شامپو دارای ویتامین های B و C هستند، بنابراین در درمان ریزش موی ناشی از مشکلات عصبی نیز موثر است.
بررسیها نشان میدهند که اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ با سلامت مو در ارتباط هستند اغلب مردم وقتی این نوع اسیدهای چرب را کمتر مصرف می کنند دچار خشکی و شکنندگی مو خارش پوست سر و در نهایت ریزش مو میشوند.
عصاره رزماری موجود در این شامپو گیاهی آسارا حاوی چربیهای اشباع نشده و اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ هستند. بنابراین مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا با وجود این ترکیبات میتواند از ریزش مو جلوگیری نماید.
نقش رزماری در پیشگیری از ریزش موی مردانه
با افزایش سن تبدیل هورمون تستسترون به DHT در بدن مردان افزایش می یابد که عاملی مهم در ریزش موها میباشد و به آن ریزش موی مردانه (Male Pattern Baldness) گفته میشود.
برخی تحقیقات نشان می دهد که استفاده از روغن رزماری و جذب آن توسط پوست سر و ریشه موها باعث کاهش اثر مخرب هورمون DHT می شود.
از این رو مصرف شامپو آسارا که حاوی عصاره رزماری می باشد برای مردانی که علت ریزش موهایشان هورمون DHT هست میتواند مفید واقع شود.
از طرف دیگر ترکیبات موجود در شامپو آسارا از فرسودگی ریشه مو به دلیل تاثیرات هورمونی جلوگیری می کند.
این ترکیبات مانع از حمله تستوسترون به ریشه مو شده و انرژی لازم برای رشد مو را تحت کنترل خود قرار میدهند.
قسمتی از پوست سر آنزیمی به نام گاما آلفا رداکتاز تولید می کند. این آنزیم باعث تبدیل هورمون تستوسترون به DHT می شود که این ترکیب باعث ریزش مو می گردد.
با توجه به مطالب ذکر شده ترکیبات موجود در شامپو آسارا باعث کاهش فعالیت آنزیم گاما آلفا رداکتاز و کاهش ریزش مو میشود.
نقش ترکیب سدر و رزماری:
نتایج پخشپذیری نشان داد که اولئوژلهای حاوی روغن چوب سدر قابلیت پخشپذیری بیشتری دارند. ارزیابی رشد مو نشان داد که اولئوژل حاوی روغن رزماری (10%) و روغن چوب سدر اثرات مشابهی با کنترل مثبت (مینوکسیدیل، 2%) در پایان دوره شش هفته ای بر روی موش های آزمایشگاهی داشت.
اولئوژل های ساخته شده از چوب سدر و روغن رزماری دارای اثرات تقویت کننده رشد مو هستند.
عملکرد سدر:
براساس مطالعات علمی جدید، آثار ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه تائید شده است. به نظر میرسد مواد موثرهای مانند فلاونوئیدها، ساپونینها و اسیدهای آلی که تاکنون وجود آنها در گیاه سدر تائید شده است نقش عمدهای در بروز این اثرات داشته باشند.
عملکرد شامپو آسارا در افزایش گردش خون
مطالعات نشان میدهد افرادی که از ریزش مو رنج می برند، نسبت به افرادی که موهای سالم دارند، از گردش خون ضعیف تری برخوردار هستند.
این امر باعث ایجاد دو مشکل می گردد:
الف) باعث میشود که مواد مغذی موها کاهش یابد، زیرا مواد مغذی کمتری به موها می رسند.
ب) با کاهش جریان خون، خونرسانی به موها کاهش می یابد که این امر میتواند بر روی DHT تاثیر گذار باشد.
گرچه خون حاوی DHT می باشد و آن را به پوست سر می رساند، اما در صورتی که گردش خون را افزایش دهیم، این افزایش گردش خون باعث حمله DHT به نقاط دورتر از پاپیلاهای مو گشته و اثرات زیانبار DHT کاهش می یابد.
تمامی گیاهان به کار رفته در این شامپو باعث افزایش گردش خون در پوست سر می شوند، بنابراین این شامپو می تواند در کنترل ریزش مو موثر باشد.
رزماری حاوی روغن های فرار ویولین، استرها و الکل می باشد. ماده موثره اصلی آن cineol 1،8، برنئول، کامفور می باشد که این ترکیبات به صورت موضعی فولیکولهای مو را تحریک و از ریزش مو جلوگیری می کنند.
ترکیبات موجود در شامپو باعث انتقال سریع فولیکول های مو از فاز تلوژن به آناژن میشوند. ویتامین B9 (اسید فولیک) همچنین باعث افزایش عملکرد سلولی و رشد بافت های موی سر میشود.
کومارین ها و اسیدهای گیاهی موجود در شامپو آسارا، به دلیل اثرات ضد اسپاسم و ضد حساسیت، کاربرد وسیعی در کاهش خارش پوست سر دارند و ترکیبات موجود در شامپو با تحریک اپی تلیزاسیون و گرانولاسیون در اگزماها و درماتوزهای خفیف باعث تسکین خارش پوست سر میشوند.
بابونه موجب خنثی کردن رادیکال های آزاد خواهد شد
مواد موثر گیاه بابونه با دارا بودن اثرات آنتی اکسیدانی، از طریق خنثی کردن رادیکال های آزاد، سبب تقویت و رشد بهتر موها می گردند.
همچنین این گیاه دارای ترکیباتی از جمله آلفابیزابولول، بیزابولول اکسیدها، کامازولن و ماتریسین است که موجب کاهش سطح عوامل التهاب زا در سطح پوست و کاهش خارش پوست سر می شوند.
همانطور که قبلاً نیز بیان شد، ترکیبات موجود در شامپو گیاهی آسارا با ایجاد اثرات تحریک کننده پوست، سبب باز شدن عروق، بهبود گردش خون و تغذیه بهتر فولیکول مو شده و به بهبود خارش پوست سر کمک می نمایند.
این مورد نشان می دهد مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا بسیار عالی خواهد بود.
از طرف دیگر شامپو آسارا به علت دارا بودن فلاونوئید آپی ژنین دارای خاصیت مهار سیکلواکسیژناز بوده و از این طریق اثر ضد التهابی خود را اعمال می نماید.
بابونه با داشتن ویتامین A، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، آهن روی و منگنز اثر ضد التهابی داشته و از طریق کاهش فعالیت ۵- آلفا ردوکتاز باعث کاهش ریزش موی سر می گردد.
نقش حنا برای ترشح غدد سبوم و رفع شوره سر
نقش حنا در تنظیم عملکرد ترشح غدد سبوم و کاهش شوره سر در تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است.
استفاده از حنا روی پوست باعث از بین رفتن و بازدارندگی قارچ به مدت یک ماه می شود.
همچنین این گیاه از دست دادن رطوبت، ترک خوردن پوست، زخم های مزمن و علائم ناراحتی در پای بیماران دیابتی جلوگیری می کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر:
گیاهان به کار رفته در این شامپو، حاوی آنزیم های متعددی می باشند که برخی از آن ها به عنوان یک عامل محرک برای تولید و رشد موهای جدید شناخته شده اند.
مکانیسم آنها به این صورت است که گردش خون را افزایش می دهند، پاپیلای پوستی (زائده بافتی ریشه موی سر) را فعال و سبب افزایش تغذیه فولیکول های مو می گردند. بنابراین شامپو گیاهی آسارا سبب افزایش تغذیه فولیکول های مو شده که تولید و رشد موهای جدید را تحریک می کند.
پیشنهاد مطالعه:
غذاهای مفید برای تقویت و افزایش رشد مو
منابع استفاده شده در مقاله مکانیسم تاثیرگذاری شامپوهای گیاهی آسارا :
Hay, Isabelle C., Margaret Jamieson, and Anthony D. Ormerod. “Randomized trial ofaromatherapy. succesful treatment for alopecia areata.” Archives of dermatology 134, no. 11(1998): 1349-1352.
Al-sereiti, M. R., K. M. Abu-Amer, and P. sena. “Pharmacology of rosemary(Rosemarinus officinalis Linn.) and itstherapeutic potentilas.”(1999).
Al- Asnafi, Ali Esmail. “The pharmacology of Equiseturn arvense-A review. IOSR Journal of pharmacy 7, no. 2 (2017): 31-42.
Plessis, Johan du, Aleksander Stefaniak, Fritz Elof, Swen John, Tove Anger, Tzu Chieh Chou, Rosemary Nixon et al. “International guide- lines for the in vivo assessment of skinproperties in non clinical setting: Part 2. transepidermal water loss and skin hydration. “Skin Research and echnology 19, no. 3 (2013): 265-278.
Nagai, Takashi, Takao Myoda, and Toshio Nagashima “Antioxidative activities of water extract and ethanol extract from field horsetail (tsukushi) Equisetum arvense L. “Food chemistery 91, no. 3 (2005): 389-394.
Li, Zheng Jun, Hye In Choi, Dae Kyoung Choi, Kyung Cheol Sohn, Myung Im, Young Joon Seo, Young Ho Lee, Jeung Hoon Lee, and Young Lee. “Autologous platelet rich plasma: a potenital therapeutic tool for promoting hair growth. “Dermatologic Surgery 38, no. 7pt1 (2012): 1040-1046.
Singh, Navdeep, Sarabjit Kaur, P. M. S. Bedi, and Divneet Kaur. “Anxiolytic effects of Equiseturn arvense Linn. extracts in mice.”(2011)
Rezaie Ali, Behboud Jafari, Ghafour Mousavi, Mehrdad Nazeri, Amirreza Ebadi, Changiz Ahmadeh, and Elmira Habibi.”Comparative study of sedative, pre-anesthetic and anti-anxiety effect of Origanum majorana extract with diazepam on rats.” Research Journal of Biological Sciences 6, no. 11 (2011): 611-614.
Kohanmoo, Mohammadamin. “Identification of wild chamomile species and secondery metabolities in Bushehr province. “ISMJ 17, no. 5 (2014): 948-958